Otomatik Bilgi Değişimi ODB Nedir?

Konunun bilgilendirilme çalışmaları Türkiye Cumhuriyeti’nin ilgili paydaşları tarafından detaylı bir şekilde tüm yurttaşlarımıza ulaşacak şekilde yapılması gerekmektedir. Bu paydaşları şu şekilde sıralayabiliriz; Büyükelçilikler, Maliye Bakanlığı/ Gelir İdaresi Başkanlığı, Yurtdışı Türk ve Akraba Toplulukları Başkanlığı (https://www.ytb.gov.tr/), Bankalar Birliği (BDDK) ve ilgili diğer STK’ lardan söz edilmektedir.

Bilindiği üzere gurbetçilerimizin yurtdışına iş gücü olarak göçlerinin üzerinden yaklaşık 60 yıl geçtmiştir. Gurbetçi olmanın kendine has bir öyküsü vardır. Bu öykü bir zaman dilimi içerisinde sayısal olarak milyonları bulmuş, ekonomik olarak ülke ekonomisinin 3. gücü olarak nitelendirilmiş, yerleşik gurbetçi, diaspora olarak da olağanüstü bir siyasi güce ulaşmıştır.

Kısaca gurbetçilerimizin başka ülkelere Danimarka’ya  çalışmak amacıyla gelişleri, bir miktar para kazanıp geri dönme hayalleri, daha sonra; ‘bari çocuklarımın geleceklerini kurtarayım’ düşünceleri doğrultusunda çocuk ve eşlerin de gurbete getirilmesi, geleceği garanti altına alma güdüsüyle idareli harcama, tutumlu olma ve birikim yapma ve bu birikimlerini Türkiye’de yatırıma dönüştürme şeklinde bir gurbetçilik yaşamı hepimizin bildiği bir gerçekliktir.

Yıllar yılları kovalar gurbetçilerimizin çoğunluğu bulundukları ülkelerde kalıcı olmaya başlarlar. Sistemi yeteri kadar tanımama, yaşanılan ülkede misafir işçi olarak bulunma zihniyeti, vatandaş olarak zorunlu sorumluluk ve görevlerimizi bilmeme veya kendi çıkarımızı gözetme anlayışı gibi nedenlerle; ülkemizdeki birikimlerimizi yaşadığımız ülkelerde, beyan etme zorunluluğumuzu çoğunlukla yerine getirmedik.

Gelişen iletişim araçları ve devletler arası yapılan anlaşmalar ile ‘kara para trafiğini, vergi kaçakçılığını ve terör finans kaynaklarını kontrol altına alma uygulamaları başlatılmıştır. Bu uygulamalar devletleri karşılıklı iş birliği ve anlaşmalar kapsamında zorunlu bilgi değişimi yapmaya yükümlü kılmıştır. Türkiye de bu anlaşmalara tabi olarak taraf olmuştur.

2011 yılında farklı uygulamalar ile başlayan, daha sonra CRS (Common Reporting Standards ) adı verilen ve 21 Temmuz 2014 tarihinde OECD’ ye (Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı ( The Organısatıon For Economıc Co-Operatıon And Development)  üye ülkelerin (Türkiye dahil) aldıkları bir ortak karar; karşılıklı olarak vergi mukimlerinin mali bilgilerinin değişimini  içermektedir. ‘Vergi Konularında Karşılıklı İdari Yardımlaşma Sözleşmesi’ (CRS=) 20 Mayıs 2017 de TBMM’nde kabul edilmiş, 26 Kasım 2017 de de yasalaşmıştır. Bu yasa uygulaması Cumhurbaşkanının onayı ile 31-12-2019 tarihinde başlamıştır.

Bu sözleşmenin adı OTOMATİK BİLGİ DEĞİŞİMİ’ dir. Uluslararası sözleşme gereği Türkiye de yükümlülüklerini getirmek noktasında bazı ülkelerle Otomatik  Bilgi Değişimi = OBD uygulamasına başlamıştır.

Konu ile ilgili çeşitli yayınlar ve yorumlar mevcuttur. Tek ve doğru kaynak T.C. Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayınlanan 35 soru cevaptan oluşan bilgilendirme kitapçığıdır.

Ancak bu kitapçık yeteri kadar gurbetçilere ulaşmamıştır. Konunun detayları yeteri kadar anlatılmamıştır. Bazı aracı kişi ve kuruluşlar konuyu istismar edici beyanlarda bulunmaktadırlar.

OBD uygulaması gurbetçilerin yoğun olarak yaşadıkları ülkelerde henüz uygulamaya geçilmemiştir. Konunun zamanla mutlaka hayata geçirileceği bilinmelidir. Yurttaşlarımız buna uygun bildirim beyan ve uygulamaları öğrenmek ve bunu da kabullenmek zorundalar.

Otomatik Bilgi Değişimi uygulamasının Danimarka’da nasıl yer aldığını araştırdığımızda çeşitli kaynaklara ulaşıyoruz. Dancası ‘CRS er udmøntet i en international aftale om automatisk udveksling af oplysninger om finansielle konti’ olan, linkten de takip edebileceğiniz https://skat.dk/skat.aspx?oid=80510 bilgilere ulaşabilirsiniz.

Danimarka’da bu konu ile ilgili neler oluyor?

Pratikte insanlarımıza konu şimdilik şu şekilde intikal etmektedir; Danimarka bankaları müşterilerine mektup göndererek; ’hangi ülkenin vergi mükellefi’ olduklarını sorgulayıp ve gönderdikleri formu doldurarak bankaya vermelerini istenmektedir.

Danimarka bankaları taleplerine gerekçe olarak yukarıda sözü edilen yasayı ’lovgivningen om udveksing af finansielle kontor oplysnınger’ göstermişlerdir.

Buradan şu çıkarım yapılabilir; Danimarka ile Türkiye arasında OBD konusunda görüşmeler yapılmış olup; ’kimlerin hangi bilgilerinin nasıl değişime tabi tutulacağı’ konusunda çalışmalar ve hazırlıklar başlamıştır.

Bu uygulamanın benzerini Türk Bankaları da yapmışlardır. Uygulamanın adrese bağlı olduğu anlayışı ile ’adresin Türkiyede gösterilmesi’ yöntemi ile bu uygulamaın dışına çıkılacağı yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Bu konu ’mukimlik’ kavramı ile ilgili olup daha sonra kapsamlı şekilde ele alınacaktır.

‘’ Otomatik Bilgi Değişimi Yasası’’ ne anlama gelmektedir?

Tekrar konuya dönerek OBD biz Danimarkalı gurbetçileri nasıl etkileyecektir şeklinde birtakım sorular sorarak konuyu anlaşılır hale getirmeye çalışalım.

1. Otomatik bilgilendirmede neler bildirilecektir?
2. Neler bilgilendirilmeyecektir?
3. Danimarka’da vergilendirme ile ilgili durum ne olacaktır?
4. Sosyal yardım alanlar bakımından ne gibi sonuçları olacaktır?

1. Otomatik bilgilendirmede neler bildirilecektir?

• Tasarruf ve mevduat hesapları, vadeli hesaplar ve faiz gelirleri; Türk Bankalarında hesapları bulunan kişilerin banka hesaplarında yıl sonu itibarı ile görünen bakiyeler bildirime tabi olacaktır.
• Diğer tasarruf hesapları, değerli kağıtlar, fonlar, sigorta düzenlemeleri ve her türlü gelirler ‘Yıl Sonu Bakiyesi İçerisinde’ bildirime tabi tutulacaktır.

2. Neler bilgilendirilmeyecektir?

• Türkiye’den alınan emekli maaşları, ev gayrimenkul gibi taşınmazlar ile araç gereçler, miras hesapları, belirli süreli hayat sigortası ile ilgili bilgiler verilmeyecektir

3.- 4 Danimarka’da vergilendirme nasıl olacaktır?  Sosyal Yardım ve kira yardımı alanların durumları nasıl etkilenecektir?

Ocak 2021 tarihi itibarı ile gurbetçilerin yoğun olarak yaşadıkları ülkeler paylaşımlar başlamamıştır. Konu üzerinde teknik alt yapı yetersizliği ve Pandemi sürecinin olumsuz etkileri nedeniyle erteleme talepleri ilgili ülkelere iletilmiştir.

Konunun takibi yapılacak olup bilgilendirmeler devam edecektir.

Fazıl Küçük KOÇ                     [email protected]                          0045 51 34 14 80